Zes favoriete Gelderse fladderaars

Vluchtig zie je ze vaak aan je voorbij fladderen. Maar heb je het geluk een van de volgende vlinders in ruststand goed te kunnen observeren, dan ben je vast direct betoverd door deze juweeltjes uit de Gelderse natuur. Wát een bijzondere kleuren en variatie kent de vlinderwereld, om maar te zwijgen over hun soms wel heel mysterieuze gedrag. Maak kennis met zes favoriete vlindergasten uit onze gebieden.

Gentiaanblauwtje

De naam ‘gentiaanblauwtje’ dankt dit zeldzame zachtblauwe vlindertje aan haar bijzondere samenwerking met de eveneens zeldzame klokjesgentiaan, een plantje waarop de vlinder haar eitjes afzet. Eenmaal uitgekomen, valt de rups van het gentiaanblauwtje vanuit de bloem op de grond, waarna mieren hem meenemen naar hun nest. Daar wordt de rups verzorgd en gevoed alsof het hun eigen, weliswaar enorme, larve is. Totdat het tijd is om te verpoppen. Dan wordt de vlinder ontmaskerd en moet hij zich snel uit de voeten maken.

Tussen juli en augustus heb je een kleine kans om het zeldzame gentiaanblauwtje te zien rondvliegen in onze gebieden Tongerense Heide en Wisselse Veen. Daar voelt hij zich thuis op de natte heide en vochtige, schrale graslanden.

Sleedoornpage

Op de Rode Lijst van bedreigde vlindersoorten staat ook de sleedoornpage. In onder meer de GLK-gebieden Hagen en Breukinkheide in de Achterhoek kun je hem met een beetje geluk nog wel aantreffen. De sleedoornpage zoekt graag beschutting in bosranden of struikgewas, waar je hem in de directe omgeving kunt zien vliegen van juli tot september. Het mannetje is onopvallend bruin, het vrouwtje is met haar niervormige oranje vlek op de voorvleugel wat makkelijker te herkennen.

Vrouwtjes zetten hun eitjes af op een sleedoornstruik – vandaar de naam – maar soms wijkt ze nog wel eens uit naar een pruimenboom. Het leefgebied van de sleedoornpage lijkt de laatste tijd meer te verschuiven naar tuinen en parken, dus hou zeker je ogen open wanner je een sleedoorn of pruim in je tuin of buurt hebt staan.

Grote weerschijnvlinder

Er kan haast geen misverstand over ontstaan: zie je een opvallende, grote vlinder met een blauwpaarse kleur, dan heb je vast de grote weerschijnvlinder in het vizier. Bij een bepaalde lichtinval showt het mannetje prachtige blauwe glans (weerschijn) op zijn vleugels; het vrouwtje moet het met een onopvallend bruin uiterlijk doen.

Vanuit Gelderland heeft de soort zich de afgelopen 35 jaar uitgebreid over het gehele oosten en zuiden van Nederland. Hoewel de vlinder inmiddels minder zeldzaam is dan voorheen, laat hij zich helaas niet zo gemakkelijk spotten. Dat komt door de verborgen leefwijze hoog boven in bomen. Grote weerschijnvlinders leven vooral op open plekken in oudere, vochtige bossen. In Gelderland komt hij in bijna de hele provincie voor. Zoek hem bijvoorbeeld in de Achterhoek, in het loofbos langs de Willinkbeek of op scholtengoed Gossink. Ze vliegen tussen juni en augustus. Saillant detail: deze wonderschone vlinder heeft geen voorkeur voor bloemen, maar je vindt hem op iets minder fraaie plekken als drollen of dode dieren…

Kleine ijsvogelvlinder

Nog zo’n ‘hoogvlieger’ is de kleine ijsvogelvlinder, want ook deze vlinder blijft het liefst hoog boven in de bomen hangen. Een heel groot deel van de Nederlandse ijsvogelvlinders komt in Gelderland voor. Houd tussen juni en augustus maar eens in de gaten of je een donkerbruin vlindertje met een witte baan over de vleugels ziet vliegen. Je vindt hem in vochtige gemengde bossen of loofbossen, bijvoorbeeld in de Achterhoek, de Oost-Veluwe en het Rivierengebied. Vooral wilde kamperfoelie is bij de vlinder in trek om haar eitjes op af te zetten.

Koninginnepage

Niet specifiek Gelders, maar wel een heel bijzondere verschijning is de koninginnepage. Deze grote, prachtig getekende vlinder komt op steeds meer plekken in Nederland voor, en is ook in Gelderland een veel geziene soort in bijvoorbeeld kruidenrijke, ruige graslanden, moerassen en tuinen. Door zijn geel-zwart getekende vleugels met blauwe band, rode stippen en ‘staartjes’ aan de achtervleugels is hij (bijna) niet te verwarren met andere vlinders. Koninginnepages vliegen tussen april en september: voldoende tijd om er eentje te spotten. Heb je wilde peen, dille, venkel of andere planten met grote bloemschermen in je tuin? Grote kans dat deze prachtvlinder jouw tuin dan ook weet te vinden. Op deze schermbloemige legt de koninginnepage namelijk het liefst haar eitjes. Tip: kijk ook eens of je van mei tot juni de grote groene rupsen met zwarte banden en rode vlekken kunt ontdekken.

Zilveren maan

De zeldzame zilveren maan staat al een tijdje als ‘bedreigd’ op de Rode Lijst. Tot de jaren zestig kwam hij nog algemeen in Nederland voor, maar nu fladdert het oranje-zwart gevlekte vlindertje nog maar op enkele plaatsen in Nederland. Ook GLK mag zich gelukkig prijzen met het bezoek van de zilveren maan: in het Wisselse Veen op de Veluwe heeft hij het vooral naar zijn zin op het moerasviooltje, dat in de schrale, vochtige graslanden volop aanwezig is. De viooltjes zijn het favoriete voedsel van de rupsen. Van mei tot augustus kun je de vlinder zien vliegen.

Op de bres voor onze Gelderse vlinders

Aan de aanwezigheid van vlinders kun je vaak goed aflezen hoe het er met de gezondheid van de natuur in zijn geheel voor staat. Helaas gaat het al een tijdje bergafwaarts met de vlinderstand. Volgens recent onderzoek van het CBS en de Vlinderstichting is het aantal vlinders in Nederland sinds 1992 zelfs met ruim de helft gedaald. Om die vlinderstand weer op te krikken, probeert GLK hun gewenste leefgebieden zo veel mogelijk in stand te houden of te verbeteren. Zo realiseerden we al eerder met hulp van donateurs een vlinderparadijs in het Wisselse Veen. Maar we willen er meer. Houd onze nieuwsbrief in de gaten voor meer informatie.

Met dank aan ecoloog Anouk Bartelink voor het delen van haar vlinderkennis.