Verborgen schatten
In de Gelderse bodem liggen talloze ‘schatten’, waar bijzondere verhalen bij horen. Alles wat in de bodem zit, is volgens GLK goed beschermd tegen de tand des tijds en voor deze waardevolle historische resten is dus geen betere plek te bedenken dan in de grond. Door onze natuurgebieden open te stellen en verhalen te vertellen krijgen bezoekers toch een idee van wat er zich allemaal op deze plekken heeft afgespeeld. En wie goed kijkt, ziet ook zonder opgraving het verleden in het landschap tot leven komen.
Grafheuvels
Een gewone zandheuvel…of toch niet? In Nederland zijn circa 3000 grafheuvels geregistreerd. Het merendeel is te vinden in Gelderland, vooral op de Veluwe. Rond het jaar 3000 voor Christus vestigden onze verre voorouders zich permanent in dit gebied. Ze bewerkten akkers én begroeven hun doden onder een heuvel van aarde. Deze zandheuvels zijn nog steeds zichtbaar in het huidige landschap. Bijzondere grafheuvels zijn te vinden bij Garderen, bij Stroe en Schovenhorst. Ook op de landgoederen Warnsborn en Lichtenbeek bij Arnhem zijn dergelijke sporen uit het verleden te vinden. Tussen Epe en Vaassen ligt zelfs een kilometerslange rij grafheuvels achter elkaar, precies op één lijn.
Spaanse schans
Je zou er zo aan voorbij lopen: de Spaanse schans op de Lochemse Berg. Maar als je goed kijkt, zie je tussen de bomen de contouren van een groot verdedigingswerk uit de Tachtigjarige oorlog. Het min of meer rechthoekige aardewerk, gelegen in de bossen op de stuwwal tussen Lochem en Barchem, heeft een brede aarden wal met twee bastions op de hoekpunten. De wallen zijn drie tot vier meter breed. Door de omwalling is een soort ‘binnenplein’ ontstaan. Aan de buitenkant zijn sporen te zien van een gracht.
Onderduikhol
Na zorgvuldige afweging wordt een enkele keer toch besloten om iets op te graven, zoals in het geval van een onderduikhol op de Veluwe. Studenten van de hogeschool Saxion kregen toestemming van GLK om onderzoek te verrichten op de plek waar de oude schuilplaats vermoedelijk te vinden zou zijn. De man die zich daar in de Tweede Wereldoorlog als jongetje schuilhield is in het voorjaar van 2022 getuige geweest, een unieke situatie. Tijdens de opgraving zijn honderden vondsten gedaan, zoals resten van een houten vloer, een glazen flesje, een boek en oude accu’s. De komende tijd wordt verder onderzoek gedaan naar de vondsten die in het depot van de hogeschool worden bewaard. Om te voorkomen dat de natuur wordt verstoord, is de kuil die tijdens het onderzoek werd gegraven, weer dichtgegooid. Details over de locatie worden niet bekend gemaakt, ook om verstoring van wild te voorkomen.
Nabouwen van cultuurschatten
Een verdwenen cultuurschat nabouwen is eveneens een manier om iets zichtbaar te maken.
Een mooi voorbeeld is de reconstructie van de ijzertijdboerderij bij Wekerom. In de bodem
waren paalsporen gevonden van boerderijen. Met dat patroon als voorbeeld is een boerderij
en een spieker, een voorraadschuur, nagebouwd. Zo kun je als bezoeker ter plekke zien en
ervaren hoe mensen in de IJzertijd leefden en werkten. Vanaf de ijzertijdboerderij begint de
Celtic fields-route, waarmee je onder andere langs Germaanse akkertjes en een put
loopt.
Crop marks
De droge zomers van de afgelopen jaren zorgden ervoor dat oude greppels, grachten en
loopgraven zich ineens weer lieten zien, in de vorm van groene stroken in het dorre gras. Na
vele jaren onderscheidt de vegetatie op de plek waar vroeger is gegraven, zich nog zichtbaar
van de rest. Zo kun je soms groen graan zien staan tussen de goudgele sprieten. Mogelijk dat
op deze plek walletjes van vroeger liggen. Door oog te hebben voor deze zogenoemde crop
marks kun je het verleden ‘beleven’.
Kijk jij de volgende keer ook met een andere blik naar onze landschappen? Bekijk hier alle
natuurgebieden van GLK op de kaart.
