De Dellen en Heerder Sprengen

Erf van Daendels
De Dellen natuur

Ontdek De Dellen en Heerder Sprengen

Op landgoed De Dellen wisselen bos en heide elkaar geregeld af. Het landgoed herbergt een rijke historie aan natuur en cultuur. Veel dieren voelen zich hier thuis, van zandhagedis tot edelhert. Een wandeling op deze noordelijke flank van de Veluwe is zeker de moeite waard. De Dellen was het eerste bezit van Geldersch Landschap & Kasteelen.

Clara Wilken bloemen

Waarom is dit gebied bijzonder?

Meer dan tienduizend jaar geleden raasden poolstormen over ons land en lieten in dit gebied een prachtig uitgestrekt duinlandschap achter. Nu voelen veel dieren zich hier thuis, van zandhagedissen tot edelherten. In het najaar is De Dellen uniek in zijn soortenrijkdom aan paddenstoelen, waaronder de cantharel en de heideknotszwam. Buys Ballot, weerkundige en oprichter van het KNMI, kocht dit landgoed in 1852, om zich hier in alle rust aan de wetenschap te kunnen wijden. Na zijn overlijden in 1890 werd hij hier ook begraven: zijn graftombe bevindt zich op een van de heideveldjes.

Help ons dit natuurgebied te beheren
De Dellen heide

Heide en vennen

Op De Dellen wordt bos afgewisseld met heide, vennen en sprengen. Op De Dellen groeien drie soorten heide: voornamelijk kraaiheide maar ook struik- en dopheide. Dopheide groeit rond de vennen, waar ook veenpluis, kleine zonnedauw en veenbies te vinden is. De vennen liggen in laagtes in het terrein waar ondoorlatende lagen in de bodem aanwezig zijn.

De Dellen bos zon

Bossen

Wandelend over De Dellen ziet u eiken en dennen uit de tijd van de landheren Daendels en Buys Ballot. Daarnaast zijn er stukken bos met grove den, lariks of douglas. De jongste bomen zijn wintereiken uit de 21e eeuw. Deze soort is herplant omdat ze hier van nature thuishoort. Op de wallen rond het Erf van Daendels groeit eikvaren.

De Dellen en Heerder Sprengen camping

Kampeerterrein De Dellen

Midden op het landgoed De Dellen kan de natuurkampeerder genieten van rust en stilte. Kamperen met tent, caravan of camper is mogelijk van 1 april tot en met 31 oktober voor leden en allianties van de Nederlandsche Caravan Club (NCC).
Sinds 1 mei 2022 heeft de Nederlandse Caravan Club het beheer van het GLK overgenomen en zijn de tarieven van de NCC van toepassing. Donateurs van GLK kunnen gebruik maken van het kampeerterrein tegen het tarief van de NCC.
Daarnaast is een ieder van harte welkom om een keer te komen proefkamperen. Wil je vaker komen, dan is een lidmaatschap bij de NCC nodig en kun je gebruik maken van het lagere ledentarief.

Meer informatie over de camping

Locatie & voorzieningen

Locatie

Nieuwe Zuidweg
Heerde

Regio Veluwe – Gemeente Heerde
Verworven 1929 – Oppervlakte 533 ha

Fietsroute Noord-Veluwe

De Dellen Heerder Sprengen kaart

Voorzieningen

  • Wandelen
  • Wandelroute
  • Fietsen
  • Ruiterroute
  • Wild kijken
  • Horeca
  • Kamperen

Geschiedenis

De Dellen kent een rijke cultuurhistorie. Verschillende landheren hebben het ontgonnen en bewoond. Ook was er hier een belangrijk kruispunt van handelswegen over de Veluwe. De naam van het landgoed stamt van het woord ‘Del’ dat laagte in het terrein betekent.

Landheren

Rond 1800 kreeg oud-generaal van de Bataafse republiek de heer Daendels De Dellen in erfpacht. Landheer Daendels maakte van de heide landbouwgrond en fokte schapen. Het boerenbedrijf is nooit een succes geworden door gebrek aan goede koeienmest. Vanaf 1851 heeft professor Buys Ballot (weerkundige en oprichter van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) De Dellen verder ontgonnen. Hij legde nieuwe bossen aan van eik, beuk en fijnspar. Zijn oudste zoon heeft dit later uitgebreid met exotische boomsoorten en de aanleg van lanen. Tenslotte heeft GLK De Dellen aangekocht in 1929. Dit was de eerste aankoop van de stichting.

Vroege ontginning

De eerste levenstekenen stammen uit de prehistorie. Een grafheuvel uit de steentijd is nog steeds te zien tijdens je bezoek aan De Dellen. Tevens zijn er enkele voorwerpen bewaard gebleven uit de bronstijd die je kunt bekijken in Historisch Museum Arnhem.

Pas vanaf de 9e eeuw ontstonden de eerste dorpen aan de randen van de Veluwe. De hoger gelegen gronden werden later ontgonnen. Intensieve bewoning op deze gronden was niet mogelijk omdat er weinig water was. De Dellen werd destijds beheerd door de hertog van Gelre, vervolgens door de Rekenkamer van de Staten van Gelre en eind 18e eeuw werden deze gronden staatsdomein.

Ontstaansgeschiedenis landschap

Hoogteverschillen in het landschap zijn ontstaan in de ijstijd van meer dan 10.000 jaar geleden. Poolstormen hebben toen de bodem verstoven tot een groot duinsysteem van 20 km lang. Nog steeds zijn deze speciale duinen zichtbaar in het landschap. Het mooist kun je deze waarnemen bij De Renderklippen, ten zuiden van De Dellen.

Boek Een oase in het Heerderdal

Reis door de geschiedenis van landgoed De Dellen tussen 1803 en 2022 aan de hand van prachtige beelden en met verhalen die je in korte interviews met oud-bewoners van het gebied her en der in het boek tegenkomt. Oase in het Heerderdal is geschreven en wordt in eigen beheer uitgegeven door oud-medewerker van GLK Lodewijk Rondeboom, die in zijn werkzame leven districtsbeheerder was van dit gebied. Het boek bestellen.

De Dellen sporen zoeken bos vol verhalen

Een bos vol verhalen

Dankzij de afwisseling van bos, open vlaktes en vennetjes voelen veel dieren zich thuis in natuurgebied De Dellen. Het is het leefgebied van onder andere herten, reeën, uilen, vele vogelsoorten, reptielen, boommarters en bosmuizen. Omdat het niet makkelijk is om de dieren in het echt tegen te komen, gaan we met boswachter Anja Koning op zoek naar hun sporen… want die vind je overal.

Bekijk meer
Sluit activiteiten
Geldersch Landschap en Kasteelen

Bezoek een kasteel

De Gelderse kastelen zijn magische poorten, elk uniek door zijn ligging, bouwstijl en rijke geschiedenis. Ze vertellen je in geuren en kleuren hoe onze voorouders leefden, soms tot wel tot 700 jaar terug. Ook rondom elk kasteel is veel te zien en beleven. Ontdek ze allemaal!

Boek je tickets

Koop hier kaarten voor je kasteelbezoek of reserveer een kasteelactiviteit.

Sluit activiteiten
Geldersch Landschap en Kasteelen

De natuur in

Bezoek een natuurgebied of landgoed

Je vindt onze 161 natuurgebieden in elke uithoek van de provincie. We beheren bijna 12.000 hectare Gelderse natuur. Van de groene Veluwe, het waterrijke Rivierengebied tot het coulissenlandschap van de Achterhoek. Laat je verrassen en ontdek de natuur bij jou in de buurt.

Kies een activiteit

Ontdek de Gelderse natuur op de manier die bij je past.