Tuinen naar middeleeuws voorbeeld
De tuin langs de gracht van kasteel Ammersoyen is begin 2023 opnieuw ingericht naar middeleeuws voorbeeld. Ook de nieuwe hoptuin sluit haarfijn aan bij het kasteel en de nieuwe publiekspresentatie: ‘De onbekende middeleeuwen’.
Gerrit Pleijter: “Jaarlijks ben ik als projectleider betrokken bij ongeveer vijftien GLK projecten. In 2021 stelden mijn collega’s en ik onszelf de vraag hoe we het kasteelterrein beter konden laten aansluiten op de nieuwe presentatie. De tuin aan de gracht, de Middeleeuwse hof, is het antwoord hierop. Hetzelfde geldt voor de nieuwe hoptuin, gelegen naast de voorburcht. Daar groeien planten waar bier mee gebrouwen werd. Een hoptuin sluit perfect aan bij de brouwoven, die onlangs in de kelder van het kasteel is opgegraven en waar bezoekers een kijkje kunnen nemen.
Door de tuinen komen oude tijden voor bezoekers nog meer tot leven. Ze zijn geïnspireerd op wat we weten van de middeleeuwen als het gaat om de keuze voor planten, vormgeving en materiaalgebruik.
Middeleeuwse tuininspiratie
In de Middeleeuwse hof worden kruiden geteeld die eetbaar, medicinaal of anders toepasbaar zijn. De blauwe verf in de muurschildering van de kleurenkamer is gemaakt van de verfplant ‘wede’ uit de tuin. Bekende keukenkruiden zoals munt, oregano en tijm worden gebruikt in horecagelegenheid het Koetshuis. We zijn blij dat er nu relaties zijn tussen de tuin en andere onderdelen van Ammersoyen. Ook vijg, morel en sierplanten zoals de egelantier hebben een plek in de hof.
Voorloper van de tuinbank
Typisch middeleeuws zijn de ‘step-over’ appelboompjes, een laag hekwerk van lei appelbomen naast de gracht. Ook kenmerkend is de zodenbank, een bakstenen bank gevuld met aarde en bovenop bekleed met graszoden. Daarop zittend genoten de kasteelbewoners comfortabel van hun tuin. De bank is gemaakt naar afbeeldingen op middeleeuwse schilderijen. De hoptuin, nu in zijn eerste jaar, bevat gerst, tarwe, haver, gagel, laurier en berglaserkruid, allemaal planten voor middeleeuws bier. Ook zijn er oude groentegewassen te vinden zoals tuinmelde, kardoen en zwartmoeskervel.
Tuinteam
Belangrijk te noemen vind ik de rol van een groep vrijwilligers in het onderhoud van de tuinen. GLK is heel blij met hen. Deze enthousiaste mensen houden de tuinen netjes en in vorm. Iedereen neemt zijn of haar eigen deskundigheid mee, bijvoorbeeld plantenkennis, tuinieren of handigheid met klussen. Maar de groep doet meer dan alleen praktisch werk. Er is veel eigen initiatief en kennis en dat is heel welkom.
Initiatiefrijke vrijwilligers
Dit voorjaar zijn bijvoorbeeld de plantvakken van de Middeleeuwse hof opnieuw ingericht. Aanleiding was dat een vrijwilliger ontdekte dat tuinplanten vroeger niet her en der door elkaar stonden, zoals het geval was. Wij – de kasteelmanager en de conservator van Ammersoyen met wie ik veel samenwerk en ik – kwamen tot de conclusie dat hij gelijk had. We hebben toen het tuinteam gevraagd een nieuw ontwerp te maken, welke we hebben uitgevoerd. De Middeleeuwse hof oogt nu strakker en heeft meer symmetrie, zaken waar in de middeleeuwen belang aan werd gehecht. De planten hebben hun eigen plek. Zo sluit de tuin steeds beter aan bij de middeleeuwse ervaring.
Een stapje terug
Mijn rol in het geheel was in het begin groot. Twee dagen per week werkte ik aan het maken van plannen, contact met aannemers, de aanleg et cetera. Inmiddels loopt het dankzij het tuinteam op rolletjes en heb ik een stapje terug gedaan. Ik begeleid het team nog wel. Dat betekent dat we af en toe overleggen. Verder ben ik op de achtergrond aanwezig om de vrijwilligers te ondersteunen, helpen en enthousiasmeren. Ze kunnen bij mij altijd terecht met vragen. Ik vind het belangrijk dat ze plezier hebben bij GLK en voelen dat hun werk van betekenis is.
Totaalbeleving
Als ik in de Middeleeuwse hof kinderen met ouders of grootouders aan kruiden zie ruiken, denk ik: daar doe ik het voor! Mensen kunnen bij Ammersoyen steeds meer een totaalbeleving van de middeleeuwen opdoen. We hebben getracht een interpretatie te maken van een tuin die hier mogelijk in oude tijden ooit lag. Dichterbij dan dit kun je op basis van historisch onderzoek niet komen. Bezoekers van kastelen verrassen, blij maken en uitdagen, daar hoop ik via mijn werk voor GLK aan bij te dragen!”
