Schilderijencollectie onder de loep
Samen met mijn collega’s uit het team Musea & Collecties werk ik aan het behouden en beheren van onze omvangrijke en zeer diverse collectie. Een van mijn taken is het coördineren van de werkzaamheden om onze schilderijen in goede staat te houden. We monitoren en beschrijven nauwkeurig de conditie en nemen meteen de nodige maatregelen: van stofvrij maken tot ingrepen om klimaatschommelingen het hoofd te bieden. Met in totaal zo’n 750 schilderijen – waaronder een van de grootste portretcollecties van ons land – is dat een heel eervolle taak.
Preventieve maatregelen
Het conserveringsprogramma is zowel voor onze eigen werken als voor de collectie van de Brantsen van de Zyp Stichting. In tien jaar tijd hebben we de conditie van alle schilderijen beoordeeld en bepaald welke werken een urgente conserverings- of restauratiebehandeling nodig hadden. Dat kan op locatie en soms gaat een werk naar een restauratieatelier. Daarnaast hebben we preventieve maatregelen getroffen om de objecten al beter te beschermen, zodat grotere restauraties konden worden uitgesteld of zelfs voorkomen. De schilderijen kregen een achterkantbescherming en een betere ophanging, ze zijn stofvrij gemaakt en waar nodig werd schimmel en houtworm bestreden. Ook zijn de schilderijen verend ingelijst, wat bijna letterlijk ademruimte biedt, wanneer de temperatuur en luchtvochtigheid schommelen.
Continu monitoren
Imiddels zijn we begonnen met de tweede cyclus. Op kasteel Cannenburch zijn de schilderijen schoongemaakt en hebben we van alle werken opnieuw de conditie beoordeeld. Zo bekijken we met behulp van strijklicht hoe de verflaag zich houdt en of er sprake is van opstaande verf of kleine bladdertjes. En met een UV-lampje kunnen we goed zien waar eerdere retouches (bijgewerkte plekken) zitten en of die extra aandacht nodig hebben.
Werk in uitvoering
We werken voor dit specialistische werk samen met schilderijenrestauratoren Pauline Marchand en Annefloor Schlotter, vaak ondersteund door meubelrestaurator Maurice Steemers. Zo’n 10 tot 15 dagen zijn we samen op locatie bezig. Het is echt ‘werk in uitvoering’ en er komen voortdurend vragen op: hoe gaan we hiermee om of voeren we deze behandeling wel of niet uit? Soms hebben we een object in bruikleen en dan gelden er weer andere afspraken. De schilderijen hangen niet altijd op de handigste plek en de restauratoren staan vaak te balanceren op steigers en hoge ladders.
Millimeter werk
Dit werk is vaak echt een logistieke uitdaging. Zoals de keer dat we op kasteel Cannenburch aan een enorm groot doek werkten, dat hing boven een tafel met daarop een massieve vaas van fluoriet op marmeren voet. Die konden we niet verplaatsen, dus het was echt millimeterwerk om daar met behulp van twee steigers goed bij te komen.
Verborgen Flintstone
Het is altijd spannend als een werk uit de lijst moet, want je weet nooit wat je daarachter aantreft. Zo vonden we eens een grote holte achter een schilderij en kwam er eens een schets van Flintstone achter een van de portretten tevoorschijn! Een jaartal of een signatuur: allemaal tijdsdocumenten die verborgen liggen onder een nieuwere laag van het gebouw.
Vragen van het publiek
We werken vooral op locatie en wat we doen is dan ook meestal voor het publiek zichtbaar. Mensen vinden het altijd heel interessant en we krijgen volop vragen. Meestal is dat ook voor ons heel leuk, maar soms komt het niet uit. Als we bijvoorbeeld net een werk uit de lijst halen, gaat het schilderij altijd even voor.
Alles op zijn plek
Het moment dat alles is gedocumenteerd, behandeld en weer op z’n plek hangt, geeft enorm veel voldoening. Dan loop ik met een heel blij gevoel de kamer uit. Want het is best spannend om met elkaar tussen de kwetsbare objecten te manoeuvreren. En wat zou er gebeuren als dit werk niet wordt gedaan? Alles zal verstoffen, beschimmelen, de verf zal gaan bladderen… tot het punt dat de hele collectie in een staat ‘beyond repair’ verkeert. Een schilderij heeft net als een gebouw af en toe een bepaalde zorg nodig. Prachtig dat ik daaraan kan bijdragen!
