Natuurherstel op landgoed Staverden
Mijlpaal in gebiedsgerichte aanpak
Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK) is sinds 2019 met vele partners, waaronder pachters, in gesprek om diverse maatschappelijke opgaven integraal aan te pakken op landgoed Staverden. Deze gebiedsaanpak is gericht op het vergroten van biodiversiteit, verduurzamen van de landbouw, tegengaan van verdroging, herstellen van cultuurhistorische waarden en het beter reguleren van recreatie. Om dit in samenhang te kunnen oppakken is gebleken dat de beschikbaarheid van grond een voorwaarde is om de gestelde doelen te behalen.
Natuurherstel en extensivering landbouw
Het ruim 730 hectare grote landgoed Staverden ligt midden in de agrarische enclave Elspeet-Uddel. Het heeft hoge cultuurhistorische en landschappelijke waarden zoals een kasteeldorp (met stadsrechten) met historisch park en tuinen, bossen, heide, de Staverdense beek en beekdalgraslanden. Het grootste deel van het landgoed is Natura2000 gebied en ligt in het Gelders Natuur Netwerk. Landbouw maakt al eeuwenlang onderdeel uit van het landgoed en is daardoor van cultuurhistorisch belang. In de afgelopen decennia vond ook hier een schaalvergroting plaats en heeft zich een concentratie van intensieve veehouderijen ontwikkeld wat heeft geleid tot negatieve effecten op de waterkwaliteit en biodiversiteit in de omliggende natuur.
Recent hebben GLK en Provincie Gelderland met een hoevepachter overeenstemming bereikt over een vrijwillige verplaatsing. Met het verdwijnen van agrarische gebruik van deze gronden wordt de neerslag van stikstof op het Natura2000 gebied beperkt, komt minder mest in de bodem en in water en kunnen natuurgebieden worden versterkt. Het wordt mogelijk om op een deel van de vrijgekomen landbouwgronden water te gaan vasthouden om verdroging van de Staverdense beek en omliggende natuur tegen te gaan. Zo kunnen we het unieke beekdalsysteem weer herstellen. Ook wordt met de andere pachters gekeken op welke wijze verduurzaming van hun bedrijf kan worden bevorderd. Hiervoor zijn tot en met 2024 middelen beschikbaar uit de Regiodeal Veluwe.
Modern landgoed
Het landgoed was altijd een zelfvoorzienende economische eenheid. Uit het bos werd hout geoogst, uit de omgeving van het beekdal kwam leem voor bakstenen, er was landbouw en een watermolen. Tegenwoordig is de invloed van landbouw en recreatie te groot. De natuur staat onder druk door onder andere toenemende verzuring, vermesting en verdroging. GLK wil met zijn partners op Staverden aantonen dat het mogelijk is om een landgoed in de 21ste eeuw te beheren binnen de maatschappelijke kaders van deze tijd. Waar natuur en cultuurhistorie in balans zijn met landbouw en recreatie.
