Burlen als attractie?
Van ongeveer midden september tot midden oktober zijn de edelherten (mannetjes) druk in de weer om zoveel mogelijk hinden (vrouwtjes) te bevruchten. Stijf van de hormonen blijven de herten in de buurt van de roedel hinden, wachtend op het juiste moment om ze te bevruchten. Tegelijk moeten ze op hun hoede blijven voor concurrerende mannetjes. Ze maken er een echt schouwspel van, inclusief duels, intimidaties en hun karakteristieke lokroep, het zogenaamde burlen. Dit geluid wordt ver gedragen en maakt diepe indruk. Dit enorme spektakel is voor mij één van de mooiste natuurverschijnselen.
Zonder vechtkunsten en zware bariton ben je als edelhert nergens. De hinden zijn namelijk kieskeurig. Ze laten zich alleen dekken door de sterkste en gezondste edelherten. Dat moeten de herten ook zijn om deze periode te doorstaan. Gedurende deze weken eten ze niet, maar verbruiken wel veel energie tijdens het vechten en burlen. Gemiddeld verliezen ze in de bronstperiode een derde van hun lichaamsgewicht. Vervolgens gaan zowel de herten als de hinden in de winterstand. Eind mei baart iedere hinde één kalf.
Populair
We zijn blij dat mensen op bezoek komen en van de prachtige natuur genieten. We merkten in 2020 wel dat het burlen van de edelherten een grotere attractie was. Dat heeft naar mijn idee te maken met de Coronamaatregelen. Doordat veel mensen op vakantie zijn in eigen land en in deze onzekere tijden meer behoefte hebben aan rust, zoeken ze de natuur vaker op dan in andere jaren. We kunnen dat echt merken in het veld. Ik werk al dertig jaar als beheerder bij GLK, maar zo druk was het nog nooit rondom mijn uitvalsbasis, landgoed Staverden.
Tijdens de bronstperiode zie ik steeds vaker dat mensen voor een mooie foto dicht bij de burlende herten willen komen en daar geregeld de paden voor verlaten. Ook laten mensen hun honden loslopen buiten de losloopgebieden. Daardoor worden de wilde dieren verstoord en slaan ze op de vlucht. Als bezoekers op de paden blijven en tussen zonsopgang en zonsondergang komen, zoals het hoort, is er weinig tot geen verstoring. De wilde dieren zijn daar aan gewend. Mensen zijn dus van harte welkom om te komen kijken, zolang ze zich aan de openstellingsregels houden.
Ernstige gevolgen
Buiten de paden wandelen heeft meer gevolgen dan de argeloze bezoeker zal vermoeden. Ik vind het belangrijk daar aandacht voor te vragen. Het belangrijkste gevolg is dat het aantal aanrijdingen en ongelukken toeneemt. Laatst rende op Staverden een vluchtende hinde tegen een boom. Ze was op slag dood. Nog erger vind ik dat ze na een aanrijding gewond langs de weg blijven liggen in afwachting van hun dood. Mijn fauna collega’s en ik proberen ze in zo’n geval met honden op te sporen en uit hun lijden te verlossen.
Daarnaast is de invloed van verstoring op de bosontwikkeling niet te onderschatten. Het gebeurt regelmatig dat een roedel in een dichtbegroeid jong bosperceel vlucht. Daar zijn ze namelijk goed beschut. Als in zo’n perceel een roedel heeft gestaan, is er van die jonge boompjes weinig meer over. Dat is frustrerend, want de toenemende droogte en hitte stelt ons al voor grote problemen bij het behoud en de ontwikkeling van bos.
Natuurlijke leefomgeving
De natuurlijke leefomgeving van herten is juist open of halfopen landschap. Eigenlijk zou het mooi zijn als ze als begrazers op de heidegebieden kunnen fungeren, maar zelf kiezen ze liever voor het gras in de weilanden. Dat begrijp ik wel, het is veel rijker aan voedingswaarden. De herten trekken namelijk naar de gebieden met vruchtbare grond, zoals het beekdal waar Staverden in ligt.
Dat geldt overigens ook voor mij. Ik voel me helemaal op mijn plek in het bos. Soms moet ik ’s avonds of in het weekend nog aan de slag, maar dat doe ik met heel veel plezier. Als ik een kantoorbaan zou hebben, was ik ’s avonds met een verrekijker in het bos te vinden. Nu is het mijn werk. Is er iets mooiers te verzinnen?
